ژباړه او زیاتونه : عطا محمد میاخېل
هندوانه چې علمي نوم یې ( Citrullus lanatus ) دی په انګلیسي کې ورته watermelon او په دري کې ورته تربوز وایي. د دې مېوې اصلي سرچینه هندوستان دی او له هغه ځایه یې د نړۍ نورو سیموته لاره پیدا کړې ده .
هندوانه یو کلن نبات دی، چې پلنې پاڼې، څښېدونکی بوټی او ژېړ ګلان لري، پوټکی یې شین او د ننه برخه یې سور رنګ لري .
هندوانه ډېره یخه ده، چې څومره یې خوږوالی زیاتېږي، نو ګرم والي ته مایله کېږي. که چېرې اوبه یې په مخ او یا نور پوستکي وموښل شي، نو د مخ د پوستکي ښایست زیاتوي او انسان د پوټکي له ناروغیو ژغوري، مثانه ډېره قوي کوي او تیږه یا کاڼی یې له منځه وړي. که له خرما سره وخوړل شي، ګټه یې ډېره زیاتېږي . حضرت نبي کریم (ص) به هندوانه له خرما سره یوځای خوړله، د هندوانې نورې هم ډېرې ګټي دي، چې په لاندې مبارک حدیث کې یې یادونه شوې ده :
البطیخ طعام و شراب و ریحان یغسل المثانه وینظف البطن و یکثر ماء الظهر و یعین علی الجماع و ینقی البشره و یطع الابراه .
ژباړه : هندوانه هم ډوډۍ ده، هم اوبه او هم خوشبویي ده، چې مثانه پاکوي، خېټه ( معده ) نرمه ساتي، د ملا اوبه زیاتوي او جماع کې انسان ته قوت حاصلېږي او پوټکی پاکوي .
هندوانه د سیترولین په نامه امیني تېزاب، د کاروتن او لیکوپن په نامه ځینې نورو مواد او د مانیتول په نامه یو ډول قند لري او دغه راز د A.B.C ویټامینونو لرونکې هم ده .
په سل ګرامه هندوانه کې لاندې مواد شتون لري :
اوبه 92 ګرامه
پروتین 0/5 ګرامه
غوړ مواد 0/2 ګرامه
کلسیم 0/7 ملي ګرامه
نشایسته 6 ګرامه
فاسفورس 10 ملي ګرامه
اوسپنه 0/5 ملي ګرامه
سودیم 1 ګرام
پوتاشیم 100ملي ګرامه
ویټامین اې 600 ملي ګرامه
ویټامین بي یو 0/03 ملي ګرامه
ویټامین بي دوه 0/3 ګرامه
ویټامین سي 8 ملي ګرامه .
د ډاکټرانو له لیدلوري هندوانه ډېرې روغتیایي ګټې لري، چې په لاندې توګه پرې رڼا اچول کېږي :
ـــ هندوانه د وینې فشار را کموي .
ـــ هندوانه د مثانې پړسوب له منځه وړي .
ـــ بدن تازه او ښکلی ساتي .
ـــ معدې او بډوډو ته ګټه رسوي .
ـــ په هضم او د وینې په جوړښت کې مرسته کوي .
ـــ د دې مېوې ریښې د خونریزۍ په مخنیوي کې رغنده رول لري .
ـــ د وچکۍ ( محرقې ) له پاره هندوانه له درملو څخه کمه نه ده .
ـــ هندوانه د زړه ناروغۍ په درملنه کې مهم رول لوبوي .
ـــ تنده له منځه وړي .
ـــ د ماشومانو او تنکیو ځوانانو ذ هني وړتیا پیاوړې کوي .
ـــ ټوخی له منځه وړي .
د یادونې وړ ده، چې له ډوډۍ خوړولو مخکې هندوانه بد هضمي پیدا کوي، ژر نه هضمېږي او په نس کې باد پیدا کوي. له وریجو سره یو ځای یې خوړل بلغمي ناروغۍ را پنځوي او شهواني ځواک له منځه وړي. زاړه خلک باید هندوانه له ګبینو سره یو ځای وخوري .
