کفنرانس بروکسل: دست‌آوردهای حکومت و تعهدات جامعۀ جهانی

مرکز مطالعات استراتیژیک و منطقوی[1]

کنفرانس بروکسل برای کمک به افغانستان، در شهر بروکسل پایتخت بلجیم به تاریخ 4 و 5 ماه اکتوبر (2016) برگزار شد.

اين کنفرانس پس از کنفرانس‌ لندن (2014) مهم‌ترین کنفرانس جامعۀ جهانی در مورد افغانستان است. جامعۀ جهانی در این کنفرانس متعهد شد که تا سال 2020 میلادی، 15.2 میلیارد دالر به افغانستان کمک کند. هرچند، پیش از برگزاری این کنفرانس گزارش‌های به نشر رسیده بود که اتحادیه اروپا به شرطی به افغانستان کمک خواهد کرد که حکومت وحدت ملی به اقدامات لازم مبادرت کند تا هزاران پناهجوی افغان که عازم اروپا شده‌اند به کشورشان بازگردند؛ ولی خانم فدریکا موگرینی رئیس سیاست خارجی اتحادیۀ اروپا این گزارش‌ها را نادرست خوانده و گفت که از نظر این اتحادیه، ارتباطی بین کمک به افغانستان و مسالۀ مهاجرت وجود ندارد.

پیشینۀ کنفرانس‌های بین‌المللی در مورد افغانستان، اهمیت کنفرانس بروکسل برای افغانستان، تاثیرات این کنفرانس روی وضعیت سیاسی و اقتصادی کشور و دست‌آوردهای حکومت در این کنفرانس، موضوعاتی اند که در اینجا مورد تحلیل قرار گرفته اند.

کنفرانس‌های بین‌المللی در مورد افغانستان

در یک‌ونیم دهۀ گذشته کنفرانس‌های متعدد بین‌المللی در مورد افغانستان برگزار شده است و پس از سرنگونی رژیم طالبان در افغانستان، حکومت جدید در کشور نیز در یک کنفرانس بین‌المللی (کنفرانس بن اول) بنیان نهاده شد.

در اواخر سال 2001 میلادی کنفرانس بُن اول در شهر بُن آلمان تدویر یافت که در آن روی ساختار حکومت جدید افغانستان و انتقال قدرت به این حکومت بحث و گفتگو صورت گرفت.

کنفرانس توکیو در جنوری سال 2002 برگزار شد و کشورهای شرکت‌کننده در این کنفرانس، تعهد کردند تا 5.4 میلیارد دالر برای بازسازی افغانستان بپردازند.

کنفرانس برلین در مارچ سال 2004 دایر گردید که جامعۀ بین‌المللی تعهد 8 میلیارد دالر را برای بازسازی افغانستان نمود و از جانب دیگر انتخابات ریاست جمهوری کشور نیز مورد حمایت جامعۀ جهانی قرار گرفت.

در کنفرانس لندن که در فبروری سال 2006 برگزار شد به ارزش 10 میلیارد دالر در راستای بازسازی، تأمین امنیت و حکومت‌داری خوب در افغانستان کمک شد. در این کنفرانس بیش از هفتاد کشور و سازمان بین‌المللی اشتراک ورزیده بود و “توافقنامۀ افغانستان” مهم‌ترین سندی بود که میان حکومت افغانستان و جامعۀ جهانی به امضا رسید. بر اساس آن سند، افغانستان متعهد به ایجاد ادارات پاسخگو و شفاف، رعایت حقوق بشر و مبارزه علیه فساد اداری گردید.

در ماه جولای 2007 در شهر روم پایتخت ایتالیا “کنفرانس بین‌المللی افغانستان” تدویر یافت و موضوع اساسی این نشست را بررسی حاکمیت قانون در افغانستان و اصلاح ساختارهای عدلی و قضایی این کشور تشکیل می‌داد.

نشست پاریس در ماه جون سال 2008 برای ارائۀ برنامه پنج‌سالۀ دولت افغانستان برگزار گردید و نمایندگان کشورهای شرکت کننده، تعهد نمودند تا 10 میلیارد دالر برای افغانستان کمک نمایند.

کنفرانس بین المللی افغانستان در مسکو به تاریخ 8 مارچ سال 2009 تحت عنوان “بحران افغانستان؛ سناریوهای ممکن انکشاف” برگزار شد و شرکت کننده‌گان در رابطه به مبارزه با تروریزم و قاچاق مواد مخدر و سایر موضوعات برای حل مشکل افغانستان گفتگو کردند.

کنفرانس بین المللی هاگ در مورد افغانستان با اشتراک بیش از 70 کشور و نهادهای بین‌المللی بتاریخ 31 مارچ 2009 در هاگ مرکز هالند تدویر یافت که مهم‌ترین هدف آن بازسازی و تامین امنیت در افغانستان بود.

در ماه جولای 2010 کنفرانس بین‌المللی کابل به اشتراک نماینده‌گان بیش از هفتاد کشور کمک کننده، سازمان‌های بین‌المللی و منطقوی و موسسات مالی جهان تدویر یافت و روی موضوعات حکومتداری خوب، مبارزه با فساد اداری و حقوق بشر تاکید صورت گرفت.

کنفرانس بین‌المللی دیگر در استانبول ترکیه در ماه نوامبر 2011 تحت عنوان «امنیت و همکاری در قلب آسیا» برگزار شد که در آن روی نقشۀ عملی در زمینۀ پیشرفت اقتصادی و امنیتی افغانستان پس از سال 2014 بحث صورت گرفت.

کنفرانس بین‌المللی بن دوم به تاریخ 5 دسمبر سال 2011 در شهر بن کشور آلمان با حضور نماینده‌گان بیش از 85 کشور و 15 سازمان بین‌المللی دایر گردید و جامعۀ جهانی تعهد سپرد که حداقل 10 سال پس از خروج نیروهای بین‌المللی از افغانستان به کمک‌های شان به این کشور ادامه خواهند داد.

کنفرانس بین‌المللی شیکاگو به تاریخ 20 و 21 ماه می سال 2012 در شهر شیکاگوی ایالت ایلینوی امریکا دایر شد که رهبران بیش از 50 کشور در آن اشتراک ورزیدند و سران ناتو در مورد کمک سالانۀ 4 میلیارد دالری به نیروهای امنیتی افغانستان و واگذاری مسوولیت‌های امنیتی کل این کشور به افغان‌ها در نیمه سال 2013، به توافق رسیدند.

همچنان کنفرانس توکیو در ماه جولای 2012 برگزار شد و جامعه جهانی تعهد نمود که 16 میلیارد دالر به حکومت افغانستان طی 4 سال کمک کند که 2 سال دورۀ انتقال را نیز احتوا می‌کند.

در کل، کنفرانس‌های مذکور و سایر کنفرانس‌های بین‌المللی که در مورد افغانستان برگزار گردیده، ابعاد اقتصادی و امنیتی داشته است. کنفرانس‌های پیش از سال 2010 بیشتر روی کمک به بازسازی افغانستان تمرکز داشت و پس از آن انتقال مسؤولیت‌های امنیتی به افغان‌ها و وضعیت امنیتی کشور پس از خروج بخش بزرگ نیروهای خارجی از افغانستان را مورد بررسی قرار داده است. همه‌ی این کنفرانس‌ها برای افغانستان فوق‌العاده مهم بود.

حکومت وحدت ملی و کنفرانس‌های وارسا و بروکسل

پس از ایجاد حکومت وحدت ملی، کنفرانس لندن (2014) برای افغانستان تدویر یافت که در آن حکومت افغانستان طرح‌های خویش برای اصلاحات را ارائه نمود و با استقبال گرم کشورهای کمک کنندۀ افغانستان روبه‌رو شد. در کنفرانس لندن 59 کشور بر تعهد شان به حمایت از افغانستان تاکید کردند و از پروسۀ صلح به رهبری افغان‌ها نیز حمایت کردند.

پس از کنفرانس لندن کنفرانس‌های وارسا و بروکسل مهم‌ترین کنفرانس‌ها در مورد افغانستان به شمار می‌رود. در کنفرانس وارسا حکومت افغانستان موفق شد تا تعهد کمک 5 میلیاد دالری جامعۀ جهانی تا سال 2020 را به دست آورد. تفاوت عمده میان این دو کنفرانس این بود که کنفرانس وارسا بیشتر روی سکتور امنیتی و نیروهای امنیتی افغان تمرکز داشت، ولی در کنفرانس بروکسل قضایای بازسازی افغانستان، رشد اقتصادی، مبارزه با فساد اداری، حقوق بشر و الحاق اقتصادی کشور مورد بحث قرار گرفت.

حکومت وحدت ملی امیدهای خویش را با این دو کنفرانس بسته بود، چون در این کنفرانس‌ها حکومت به حمایت جامعۀ جهانی و تعهد کمک‌های کشورهای کمک‌کننده برای برنامه‌های اقتصادی خویش و تمویل نیروهای امنیتی تا سال 2020 میلادی، نیاز داشت.

دست‌آوردهای حکومت در کنفرانس بروکسل

کنفرانس اخیر بروکسل با شرکت نماینده‌گان حدود 70 کشور و 30 سازمان و نهاد بین‌المللی به منظور کمک به افغانستان در چهار سال آینده، برگزار شد.

در این کنفرانس سران حکومت وحدت ملی استراتیژی جدید “چهارچوب ملی صلح و انکشاف افغانستان” را به‌جای استراتیژی «انکشاف ملی افغانستان» که از سال 2004 الی سال 2008 و سپس از سال 2009 الی 2013 ادامه داشت، اعلام کرد. چهارچوب صلح و انکشاف ملی افغانستان، داشتن بودجه را اصل اساسی اجرای سیاست‌های بزرگ حکومتی می‌داند و جامعۀ بین‌المللی نیز توافق کرده تا براساس این چهارچوب در چهار سال آینده کمک‌های مالی خود را عیار نماید و در عین حال، از خلای بودجه‌ای در این چهار سال جلوگیری شود.

در کنار این، حکومت وحدت ملی گزارش تعقیبی تعهدات کنفرانس لندن را نیز ارائه کرد. حکومت افغانستان در کنفرانس لندن تعهداتی در مورد حکومتداری خوب، مبارزه با فساد ادرای و غیره سپرده بود و در کنفرانس بروکسل در مورد افزایش عواید، مبارزه با فساد اداری، الحاق اقتصادی و صلح، دست‌آوردهای خویش را ارائه نمود که مهم‌ترین آنها توافقنامۀ صلح با حزب اسلامی به شمار می‌رفت.

در مورد مبارزه با فساد اداری و حکومت‌داری خوب، برکناری 600 قاضی و قاضیان همه ولایات، 20 تن سارنوال و 25 درصد کارمندان گمرکات، ضبط پاسپورت‌های بیش از 100 مقام بلندرتبه، ثبت دارایی‌های 95 درصد از مقامات حکومتی، ثبت 6000 جایداد، تایید حدود 1250 قرارداد و صرفه‌جویی 220 ملیون دالر از جانب کمیسیون ملی تدارکات را به حیث دست‌آوردهای حکومت وحدت ملی در این عرصه ارائه کردند.

در عرصۀ الحاق اقتصادی آغاز کار عملی پروژۀ تاپی، امضای توافقنامۀ پروژۀ انرژی تاپ-500 میان ترکمنستان، افغانستان و پاکستان، افتتاح پروژۀ کاسا-1000، امضای توافقنامۀ چابهار و آغاز تجارت از طریق راه‌آهن ترانسپورتی میان چین و افغانستان، دست‌آوردهای حکومت بود.

در سال 2015 نسبت به چند سال گذشته، برای نخستین بار عواید حکومت از هدف آی ایم ایف نیز بیشتر شد. آی ایم ایف در این سال به حکومت افغانستان 2 میلیارد دالر را هدف عواید تعیین نموده بود، ولی حکومت افغانستان در این سال 2155 ملیون دالر عواید را جمع‌آوری کرده و به این ترتیب در این سال عواید حکومت 22.4 درصد نسبت به سال 2014 افزایش یافته بود. در سال 2014 حکومت موفق به جمع‌آوری 1790 ملیون دالر شده بود.

در عرصۀ حقوق زنان، سه وزیر زن، 9 معین زن، یک والی زن، معاون لوی سارنوالی، معاون شورای عالی صلح، دو عضو این شورا و چهار سفیر زن در تشکیل حکومت وجود داشت.

در بهبود وضعیت اقتصادی و زیربناها، بند سلما در هرات افتتاح شده است که ظرفیت تولید 42 میگاوات برق و تأمین آب برای 200 هزار جریب زمین را دارد. همچنان، میزان سرمایه‌گذاری خارجی در سال 2014 میلادی 51 ملیون دالر بود، ولی در سال 2015 به 170 ملیون دالر افزایش یافته است. در کنار این، برای تقویت سکتور خصوصی و دخیل ساختن آن در اقتصاد کشور نیز تلاش‌هایی صورت گرفته است.

به دلیل آماده‌گی‌های حکومت به خصوص وزارت مالیه به کنفرانس بروکسل، حکومت وحدت ملی موفق به جلب کمک 15.2 میلیارد دالر جامعۀ جهانی تا سال 2020 گردید. بریتانیا و هند یک یک میلیارد دالر، آلمان 1.7 میلیارد دالر، جاپان 900 ملیون دالر، ترکیه 600 ملیون دالر، پاکستان 500 ملیون دالر، عربستان سعودی 100 ملیون دالر، ناروی 78 ملیون دالر تعهد کمک به افغانستان کرد.

تاثیر کنفرانس بروکسل بر وضعیت کشور

حکومت افغانستان برای تامین هزینه‌های خویش به کمک‌های بین‌المللی وابسته است، از همین‌رو، این کنفرانس در عرصه‌های اقتصادی و امنیتی برای حکومت وحدت ملی از اهمیت زیادی برخوردار بود.

تعهداتی که در سال 2012 از جانب کشورهای کمک‌کنندۀ افغانستان در کنفرانس توکیو شده بود، در سال 2016 به پایان رسید و حکومت افغانستان نیازمند حمایت مالی جامعۀ بین‌المللی تا سال 2020 بود. از همین‌رو، کنفرانس بروکسل برای ادامۀ حکومت وحدت ملی ارزش حیاتی داشت و حکومت نیز از مدت زیادی بدین‌سو آمادگی می‌گرفت.

در کنفرانس‌های وارسا و بروکسل جامعۀ جهانی در عرصه‌های سیاسی، امنیتی و اقتصادی از حکومت افغانستان حمایت نمود که این حمایت جامعۀ جهانی تا سال 2020 منبع عواید حکومت پنداشته می‌شود. حکومت وحدت ملی، با به دست آوردن این کمک‌ها در عرصۀ اقتصادی پیشرفت‌هایی خواهد داشت.

[1]  مرکز مطالعات استراتیژیک و منطقوی (CSRS) یک ارگان غیردولتی می‌باشد که در سال ۲۰۰۹ در کابل تاسیس گردیده است. تماس:

۰۷۸۴۰۸۹۵۹۰، info@csrskabul.com، وب‌سایت: www.csrskabul.com